Spis treści:
1. Wprowadzenie: opis popularnej muchy domowej
Najczęściej spotykany gatunek uciążliwej muchy domowej Musca domestica,
jest zwykle traktowany jako coś nieprzyjemnego, jak również jako
czynnik chorobotwórczy zarówno w stosunku do ludzi jak i zwierząt. Jest
to związane głównie ze sposobem pożywienia się gatunku, który
spożywając zanieczyszcza wszystko i wszędzie poprzez dotykanie każdego
potencjalnego źródła pożywienia – sprawdzając czy jest ono smaczne. Czy
to owoce czy ścieki, czy teŻ słodycze czy zepsute resztki czy odpadki:
wszystko to jest smakowitym pożywieniem dla muchy domowej. Oczywistym
jest, iŻ w procesie próbowania wszystkiego, co spotka na swej drodze,
mucha kontaktuje się z ogromna liczbą drobnoustrojów.
Poniżej przedstawione są fotografie zbliżenia oka muchy Musca
domestica.
Szczegółowe zdjęcia zakończeń nerwowych pod ścianką oka oraz receptorów
wokół otworu gębowego muchy domowej.
Chociaż niektóre gatunki much mogą kłuć i kąsać to w przypadku muchy
domowej nie posiada ona tej zdolności. Jej elementy otworu gębowego są
zrobione z miękkich, gąbczastych części zwanych: labella i proboscis
(znacznik i próbnik). Labella dotyka lekko cieczy w otworze gębowym a
następnie wysysa ją. Jeśli mucha spotka się ze stałą formą pożywienia,
wypuszcza na nie swoja wydzielinę, która rozpuszcza je do postaci
płynnej.
Mucha domowa należy do gatunków szybko latających owadów, gdzie średnia
prędkość poruszania się wynosi około 5km/godz, jednakże w przypadku
niebezpieczeństwa może wzrosnąć ona aż do 23km/h. Gwałtowne uderzenia
skrzydeł (od 400 do 1000 razy na sek.) powodują dokuczliwy brzęczący
odgłos, który słychać podczas jej lotu. Mucha posiada bardzo wrażliwe
czułki, które mogą wykryć zarówno źródło pożywienia jak i zmiany ruchu
powietrza, co sygnalizuje możliwość zbliżenia się potencjalnego wroga.
Muchy składają do 1000 szt. jaj w różnych najróżniejszych i często
niespodziewanych miejscach tj.: śmieci i odpady, rozkładające się
resztki roślin i zwierząt, pozostałości kału i nawozu może także
zepsuta żywność. Jakkolwiek mucha występuje podczas ciepłej wiosennej i
letniej pory, to może również egzystować w bardziej surowych warunkach
klimatycznych gdzie jej cykl życiowy skraca się do 8 dni. Czasookres
życia typowej muchy wynosi ok. 21 dni, jednakże może on się wydłużyć w
chłodniejszych warunkach klimatycznych, co jest jednak związane z
obniżeniem się jej aktywności i metabolizmu.
Średnia długość muchy wynosi ok. 8mm, ubarwienie zaś może się wahać od
szarego do ciemno brązowego z ciemnymi pasami na tułowiu. Odwłok jest
zabarwiony na kolor żółty a oczy są najczęściej koloru czerwonego lub
zielonego. Larwy muchy są białe o długości ok. 1cm i posiadają
cylindryczny kształt ostro zakończony. Poczwarki są czerwono-brązowe o
długości ½ larwy.
2. Teoria
Łapanie owadów latających jest przeprowadzane za pomocą środków
stymulujących, których zadaniem jest przyciągniecie uwagi owadów.
Stymulatory mogą być oparte na: promieniowaniu świetlnym, jako iŻ
wszystkie owady latające są uczulone na światło, (czyli przyciągane
przez źródła światła).
- w postaci odpowiednio dobranych kształtów i kolorów (tworzących
idealne strefy lądowania lub składania jaj)
- zapachach (gdzie ich działanie jest oparte na zależności od zapachu:
poszczególnych gatunków, woni płci przeciwnej lub zapachów tz „strefy
bezpiecznej”).
Dobrej klasy pułapki na owady mogą zapewnić wyeliminowanie owadów w
pomieszczeniu już po 12 do 24 godzinach. Innymi słowy, jeśli mucha
dostanie się do pomieszczenia powinna być wyłapana w ciągu tego okresu
czasu. Jednak tak długi okres czasu oznacza, iż owad wciąż wybiera inne
elementy stymulujące niż te wywoływane przez pułapkę. Obecne
technologie sprowadzają się do kontrolowania biernego pomieszczeń.
Wysyłane przez nie efekty stymulujące nie są pożądanymi przez owady w
pierwszej kolejności. Obecny etap poszukiwań na nadchodzące lata
kieruje się w kierunku zwiększenia efektywności pułapek, poprzez
wynalezienie substancji przyciągających, dzięki którym owady będą dużo
szybciej podążać w kierunku pułapek. Jeśli bezpośrednim czynnikiem
kierunku lotu i lądowania owada jest rodzaj sygnałów wysyłanych przez
urządzenie to naszym obecnie głównym zadaniem jest w stworzenie
aktywnej pułapki na owady. Takie urządzenie będzie wysyłało na zewnątrz
sygnały w zakresie stymulacji wzrokowej i zapachowej oraz stworzy
warunki idealnej strefy lądowania.
Powierzchnia oka muchy domowej posiada ponad 350 niezależnych oczu,
które odbierają i dostarczają jej zewnętrzne obrazy.
3. Warunki strony praktycznej
3.1 Wprowadzenie
Tylko niewielu, ( jeśli w ogóle) producentów pułapek na owady ma odwagę
przyznać się to tego, co powoduje, iż ich urządzenia działają (lub
nie). Dobrze opracowany wzór pułapki świetlnej może powodować duże
różnice w ich skuteczności. Wielu ludzi jest wprowadzanych w błąd przez
twierdzenie, iż jedyną rzeczą, która czyni pułapkę świetlną efektywną
jest ilość światła i wielkość powierzchni lepu. Jakkolwiek są to w
niektórych modelach ważne parametry to są one jednak dalekie od
najważniejszego czynnika.
A jest nim ilość efektywnego światła mogącego być wytwarzana i
kierowana w odpowiednim kierunku. Parametr ten może być w pewnej mierze
określony poprzez moc w watach. Również drugim ważnym czynnikiem jest
zdolność muchy do skierowania swojej uwagi na światło jako elementu
przeciwstawnego do występujących w pobliżu odbłysków i odbić światła.
Inni producenci stosujący dyskretne - czarne lepy twierdzą, iż główną
przyczyną tego są klienci, którzy nie chcą oglądać przyklejonych na
lepach owadów. Proste testy z tymi pułapkami wyraźnie wskazują, iż przy
użyciu płytek klejowych w kolorze białym lub żółtym osiąga się
2-krotnie wyższą wydajność urządzeń.
Powyższe wskazuje na brak odpowiedzialności producentów poprzez nie
informowanie swoich klientów o wadach płytek klejowych w kolorze
czarnym.
Użycie czarnych lepów w specjalnie opracowanych modelach, które mają za
zadanie wytwarzać wrażenie fluktuacji kolorów daje zupełnie odmienne
efekty. Przy zastosowaniu bezpośredniego i pośredniego światła odbitego
za specjalnym ekranem otrzymujemy znaczne zwiększenie efektywności
urządzenia. Najważniejszym aspektem pozwalającym owadowi dostanie się
do pułapki jest rodzaj pokrywy czy też siatki wokół obudowy urządzenia.
Nasze badania jednoznacznie wskazują, iż zdjęcie siatki frontu
większości pułapek powoduje wzrost ich wydajności o 25 do 30%.
Oczywiście są sytuacje, w których siatka ta jest konieczna, aby
zapewnić ochronę przed pękającymi świetlówkami. W przypadku urządzeń
montowanych na ścianie powinny one mieć otwory wzdłuż ściany na bokach
tak, aby owad mógł wejść do pułapki zamiast wlecieć.
Z tego powodu nasze lepy w pułapkach zawierają przywabiacze zapachowe.
Ważnym jest zapewnienie im odporności na promieniowanie UV-A. Wiele z
syntetycznych feromonów ulega szybkiej dezaktywacji w obecności
promieniowania UV. Z tego powodu wiele z obecnych na rynku pułapek nie
jest w pełni skutecznych przy zastosowaniu dostępnych na rynku
substancji wabiących.
Naturalnie pułapki na owady muszą być zgodne z obowiązującymi
przepisami, co do użycia ich w warunkach przemysłowych jak i
nieprzemysłowych. Kilka ważniejszych czynników mechanicznych jest
opisana bardziej szczegółowo poniżej:
3.2 Elementy płytek klejowych
3.2.1 Wprowadzenie na temat lepów
Substancje przylepne używanie w pułapkach są klejami o bardzo
specyficznych parametrach opracowane tak, aby chwytać i następnie
trzymać bardzo lekkie, ale jednocześnie silne owady przez dłuższy okres
czasu w określonych warunkach. Owady muszą być złapane na powierzchni
już po wywarciu bardzo lekkiego nacisku na powierzchnię kleju.
Substancje te są nazywane naukowo „klejami czułymi na nacisk”. Jest wiele takich substancji czułych na
nacisk używanych w przemyśle opakowaniowym a także w wielu innych
branżach przemysłu mających ten sam podkład, jednakże kleje używane do
łapania owadów stanowią całkowicie odmienną grupę klejów z powodu
stawianych tym substancjom bardzo specyficznych wymagań. Ponadto, aby
zapewnić większą skuteczność przywabiania, kleje te są mieszane z
feromonami płciowymi odpornymi na promieniowanie UV-A. Obecnie używane
feromony są bezwonne i opracowane tak, aby maksymalnie zwiększyć
skuteczność przywabiania najbardziej popularnej muchy domowej Musca
domestica.
3.2.2 Jak działa lep?
Zadaniem substancji klejowych w pułapkach na owady jest złapanie a
następnie zatrzymanie owadów. Fenomen przyciągania można podzielić na
dwa etapy: wytworzenie międzyfazowego kleju – poprzez wiązania podłoża
oraz tworzenie mocnych wiązań.
W obydwu fazach występują trzy mechanizmy: zwilżania, wytworzenia
wiązań międzyfazowych i kohezja (spójność).
Zwilżanie polega na formowaniu międzyfazowego podłoża klejowego. Aby
działać efektywnie klej musi mieć zdolność do zwilżenia jak największej
powierzchni odnóży owada. Klej powinien być na tyle płynny, aby
umożliwić zwilżenie powierzchni odnóży owada i wytworzyć jak największą
powierzchnię. Jak tylko nastąpi dokładne przyleganie, siła i rodzaj
wiązania zależy od chemicznej formy powierzchni międzyfazowej. Im ta
powierzchnia jest większa tym jest większa ilość wiązań. Doświadczalnie
stwierdzono, iż same dobre przyleganie nie wystarczy do wytworzenia
dobrego kleju. Jest ono tylko jednym z elementów koniecznych do
otrzymania właściwego kleju.
Siła wiązania z pewnością zależy od właściwości chemicznych, ale
również od powiązań molekularnych wewnątrz kleju. Kohezja jest
zjawiskiem, w którym cząsteczki wewnątrz powierzchni płynu są
utrzymywane razem poprzez sieć pierwotnych i wtórnych wiązań jak
również poprzez skupianie.
W przypadku muchy dobre przyleganie jest zależne od właściwego
wyważenia proporcji pomiędzy lepkością i elastycznością materiału.
Podsumowując możemy powiedzieć, iż kleje czułe na nacisk wykazują
właściwości zarówno ciał stałych jak i płynów. Z tego względu są one
najczęściej wykonywane z polimerów lepko-elastycznych.
3.2.3 Pochodzenie
Lepy na owady są produkowane z 3 głównych składników:
- elastomeru
- żywicy spajającej
- zmiękczacza
Elastomer
Elastomer lub guma dostarcza mieszaninie spójności. Określa on siłę
wiązań substancji klejowej. Zapobiega uszkodzeniu kleju podczas
rozciągania. Jednocześnie jest elementem właściwości ciała stałego dla
substancji klejowej. Przykładowo mogą to być: naturalna guma,
poliizobutylen czy też guma chloroprenowa.
żywica spajająca
Substancja ta powoduje lepkość mieszaniny. Jej specyficzne zastosowanie
ma na celu zapewnienie odpowiednich wiązań międzyfazowych. Typowymi
substancjami są: uwodorniona kalafonia, estry kalafonii, Żywice
aromatyczne lub terpenowe, uwodornione alifatyczne Żywice takie jak
polimery czy olefiny z 5 do 5 atomami węgla.
Zmiękczacz
Zmiękczacz nadaje klejowi półpłynność, przez co umożliwia zablokowanie
nóg bardzo lekkiego owada i utrzymuje „mokrą” powierzchnię wokół nich
przez dłuższy okres czasu. Do powszechnie stosowanych zmiękczaczy
należą: płynne poilbutany, poliakrylaty, niskocząsteczkowe Żywice
fenolo- formaldehydowe oraz wiele olejów.
3.2.4 Skład
Specyfika składu kleju zależy od jego przeznaczenia. Efektywność kleju
zależy nie tylko od zastosowanych składników, ale również od
dopracowania ich proporcji tak, aby osiągnąć właściwe dla jego
efektywności wyważenie. Mieszanina powinna mieć odpowiednią miękkość i
płynność dzięki zastosowanemu zmiękczaczowi tak, aby móc wyłapywać
najmniejsze owady, ale jednocześnie taka spójność, aby uniemożliwić
dużym i silnym owadom uciec z jego powierzchni.
3.2.5 Właściwości mechaniczne
W zakresie jakościowym kleje są zwykle opisywane przy użyciu 3
parametrów:
- kleistość
- oderwanie
- odporność na ścinanie się
Z tych 3 parametrów tylko odporność na ścinanie posiada prosta
korelację z podstawową własnością polimerów: lepkością. Dwa pozostałe
parametry są wyrażane raczej jako rezultat bardziej złożonych testów.
Badania klejów są zwykle przeprowadzane poprzez porównanie. Aby
zapewnić możliwość porównywania różnych zestawów danych próby są
przeprowadzane w takich samych warunkach: temperatury, wagi powłoki
kleju i przy użyciu tego samego nośnika.
3.2.6 Wprowadzenie do parametrów testów
Używane kleje powinny zachowywać swoje optymalne właściwości przez
dłuższy okres czasu i nie często w trudnych warunkach użytkowania.
Przed wprowadzeniem do handlu każdy z klejów jest poddawany serii
specjalistycznych badań w celu weryfikacji jego właściwości.
3.2.7 Wrażliwość na promieniowanie świetlne
W celu porównania odporności na światło próbki kleju wystawia się na
działanie promieniowania UV o natężeniu 1,5x103 Luxa.
Parametry te odpowiadają warunkom pracy kleju w pułapkach świetlnych.
Próbki wystawiane są na działanie promieniowania przed wydłużony okres
czasu i badane w regularnych odstępach czasu w celu określenia zakresu
zachodzących w nich zmian.
3.2.8 Dobranie odpowiedniej wagi powłoki klejowej
Odpowiednio dobrana waga powłoki kleju jest ważnym czynnikiem jego
skuteczności. Każdy typ kleju posiada swoją optymalną wielkość, która z
kolei zależy od rodzaju owadów, na które jest on przeznaczony.
3.2.9 Stabilność chemiczna klejów
W celu określenia zakresu ich chemicznej degradacji kleje są poddawane
działaniu podwyższonych temperatur a następnie analizowane by określić
wpływ tych czynników. Badane są nie tylko parametry klejów, ale również
różne podłoża. Głównym czynnikiem pogarszającym skuteczność kleju może
być jego wnikanie do podłoża.
3.2.10 Urządzenia służące do badania właściwości klejów
Przedstawione powyżej właściwości klejów są związane z pewnymi
mechanizmami, które niestety nie są łatwe do zbadania z punktu widzenia
mechanicznego. Dlatego do badania ich właściwości reologicznych i
mechanicznych konieczne są specjalistyczne urządzenia. Urządzenia te
powinny w maksymalnym stopniu naśladować zachowanie się owada, który
próbuje oderwać się od powierzchni kleju.
Urządzenie do badania przylepności „Tack-tester”
Dzięki temu urządzeniu można graficznie przedstawić wykres sił
potrzebnych do wyciągnięcia- oderwania obiektu, który wszedł w kontakt
z powierzchnią kleju.
Próbnik z określona powierzchnia kontaktu porusza się z określona
prędkością a następnie styka się z
odpowiednią siłą z próbką kleju umieszczoną na odpowiednim podłożu
przez określony okres czasu).
Następnie próbnik jest wyciągany z określona stałą prędkością a
urządzenie rejestruje wartości
naprężenia. Wyniki mogą być przedstawione w postaci graficznej:
krzywej zależności siły od czasu F=f(t). Ponieważ czas i droga są
proporcjonalne możemy również otrzymać wykres zależności siły od
odległości F=f(d).
3.2.11 Badania klejów w normalnych warunkach pracy
Do przeprowadzania badań klejów na określonej grupie insektów są
wybierane te próbki klejów, które wykazują się najlepszymi
właściwościami w badaniach laboratoryjnych. W przeznaczonych do tego
celu pułapkach na owady umieszcza się próbki lepów o różnej grubości i
wieku powłoki. Jako odnośniki stosuje się obecnie używane lepy z
klejami. Głównym zadaniem tych badań jest opracowanie nowego rodzaju
kleju, który charakteryzowałby się lepszą skutecznością w stosunku do
obecnie używanych. W końcowej fazie badań, z kleju o najbardziej
optymalnych właściwościach wykonuje się próbki lepów, które przedstawia
się do końcowej akceptacji kluczowym klientom.
3.3 Ochronne rękawy na świetlówki
W przemyśle spożywczym powinno się bezwzględnie używać tylko świetlówek
ofoliowanych tz: bezpiecznych, zapobiegających przedostawaniu się
fragmentów szkła (ze stłuczonych świetlówek) a także, co najważniejsze
wypełnienia fluoroscencyjnego ( zawierającego rtęć !!!).
Wytyczne, co do sposobu użycia świetlówek w przemyśle spożywczym są
zawarte w wymaganiach HACCP oraz przepisach i standardach
Żywnościowych.
Podczas uszkodzenia, pęknięcia świetlówki, drobiny szkła mogą zostać
rozrzucone na obszarze do 20m2.
Ważnym jest, aby zastosowane świetlówki zapewniały maksimum wydajności
promieniowania UV-A w zakresie przyciągania owadów. Dobrej jakości
świetlówki łączą wysoką wydajność min 95% lub więcej oraz wysoką
odporność na stłuczenie.
3.4 Klasyfikacja stopnia ochrony IP
Poniższe tabele przedstawiają obowiązujący system klasyfikacji stopnia
ochrony IP. Poziom IP jest liczbą kodowaną zgodnie ze standardami
IEC/EN 60529.
System kodowania składa się z dwu liczb, z których pierwsza informuje o
możliwym stopniu penetracji ciał stałych (pierwsza liczba) oraz
możliwym stopniu penetracji wody (druga cyfra). Im wyższe są te liczby
tym lepszy jest stopień ochrony przeciw ciałom stałym i wodzie.
Tabela 1, pierwsza liczba: ochrona przed wpływem zewnętrznym ciał
stałych
0
|
Brak ochrony
|
1
|
Ochrona przed cząsteczkami > 50mm
|
2
|
Ochrona przed cząsteczkami > 12mm
|
Ochrona przed cząsteczkami > 12mm
|
3
|
Ochrona p |
Ochrona przed cząsteczkami > 1mm
|
5
|
Obudowa chroni w pewnym stopniu przed pyłem
|
6
|
Obudowa jest całkowicie pyłoszczelna
|
Tabela 2, druga liczba: ochrona przed wpływem zewnętrznym wody
0
|
Brak ochrony
|
1
|
Minimalna ochrona przed kapiącą wodą (ruch w kierunku
pionowym)
|
2
|
Ochrona przed woda kapiącą pod kątem 75 do 90 o
|
3
|
Ochrona przed wodą deszczową
|
4
|
Ochrona przed wodą rozpryskiwaną (nie bezpośredni
strumień wody nie powoduje uszkodzeń)
|
5
|
Ochrona przed wodą z węża (bezpośredni strumień wody
nie powoduje uszkodzeń)
|
6
|
Ochrona przed wodą falującą (falujący strumień wody nie
powoduje uszkodzeń)
|
7
|
Ochrona przed wodą (zanurzenie w wodzie nie powoduje
uszkodzeń)
|
8
|
Ochrona przed wodą na głębokości(zanurzenie w głębokiej
wodzie nie powoduje uszkodzeń)
|
3.5 Ochrona przeciwwybuchowa (pyły) Obszary ochrony przeciwwybuchowej
W celu zabezpieczenia pomieszczeń zapylonych szczególnie narażonych na
wybuch stosuje się urządzenia elektryczne o podwyższonym stopniu
ochrony tz klasy EX. Obecnie występujące niespójne normy w
poszczególnych krajach mają być zastąpione nową zharmonizowana normą
opracowaną przez Cenelec. Od lipca 2003 roku norma ta będzie jedyną
obowiązującym standardem w UE.
Obecna klasyfikacja wybuchowości pomieszczeń przedstawia się
następująco: Tabela 3
obszar
|
rodzaj
|
Atmosfera palna przez więcej niż 1000 godz/rok
|
Atmosfera palna przez więcej, niż
10 ale mniej, niż 1000 godz/rok
|
Atmosfera palna przez
mniej niż 10 godz/rok
|
Norma
|
Europa
|
Gaz
|
Strefa 0
|
Strefa 1
|
Strefa 2
|
IEC 60079-10
|
Europa
|
Pył
|
Strefa 20
|
Strefa 21
|
Strefa 22
|
IEC 6124-3
|
Ameryka Północna
|
gaz
|
Strefa 0
|
Strefa 1
|
Strefa 2
|
NEC 505-5
|
Ameryka Północna
|
Gaz+pył
|
Sekcja 1
|
Sekcja 1
|
Sekcja 2
|
NEC 500-3 (c)
|
Tabela 4 Klasyfikacja ochrony temperaturowej
Klasa
|
Max temp zew pracy urządzenia
|
T1
|
450oC
|
T2
|
300o
Klasa
|
Max temp zew pracy urządzenia
|
T1
|
450oC
|
T2
|
300oC
|
T3
|
200oC
|
T4
|
135oC
|
T5
|
100Oc
|
T6
|
85Oc
|
|
Tabela 5 Zestawienie norm dotyczących ochrony przeciwwybuchowej
Opis
|
Norma EN Cenelec
|
Uwagi
|
Zapobieganie wybuchowi i ochrona
|
1127-1
|
Ogólny opis i metodologia
|
Urządzenia elektryczne pyłoszczelne (D)
|
50281-1-1
|
Zabezpieczenie, budowa i badanie
|
Urządzenia elektryczne pyłoszczelne (D)
|
50281-1-1
|
Zabezpieczenie, wybór, montaż i konserwacja
|
Urządzenia elektryczne do pomieszczeń zagrożonych
wybuchem
|
50014
|
Ogólne wymagania
|
Ochrona przeciwogniowa
|
50018
|
Zapobieganie wybuchom wewnątrz
pomieszczeń
|
Podwyższone bezpieczeństwo
|
50019
|
Ochrona poprzez odpowiednie projekty
|
Kodowanie zabezpieczające urządzeń
|
60529
|
Wstęp do kodów IP
|
4. Mikrobiologiczne aspekty pułapek na owady
4.1 Wprowadzenie do problemu
Martwe owady i ich fragmenty są w warunkach przemysłowych identycznym
zagrożeniem, co Żywe. Stopień zakażenia mikrobiologicznego owadów jest
coraz większym problemem i powinien być rozpatrywany z dużo większą
ostrożnością. W celu określenia możliwości obniżenia zagrożenia
mikrobiologicznego na martwych owadach, w Holandii zostały
przeprowadzone badania z użyciem promieniowania UV-C. Zastosowane
świetlówki miały na celu dezynfekcję powierzchniową martwych owadów,
ale jednocześnie nie działały na ich głębsze warstwy.
Wybór promieniowania UV-C jako czynnika dezynfekcyjnego był
spowodowany: jego łatwością zastosowania, braku ubocznych skutków
podczas działania na otoczenie, niskD
Typ B): Lampa owadobójcza z siatką rażącą o mocy 4x20W i zabezpieczoną
przed wydmuchiwaniem tacką zbiorczą na owady, w której zamontowano 9W
świetlówkę UV-C
Typ C): Lampa owadobójcza z lepem o mocy 4x20W i otwartą tacką zbiorczą
na owady bez świetlówki UV-C
Model
|
Ogólna liczba bakterii w 1 gramie owadów po 1 pomiarze
|
Ogólna liczba bakterii w 1 gramie owadów po 2 pomiarze
|
A
|
2,200,000
|
1,030,000
|
B
|
108,000
|
37,000
|
C
|
115,000
|
54,000
|
Wilgotność otoczenia wynosiła od 20 do 40% a temperatura od 15 do 19 oC.
4.2 Uwagi, co do metodyki badań
W celu określenia stopnia zanieczyszczenia mikrobiologicznego owadów
rozpuszczano je w peptonowym roztworze soli fizjologicznej. Jak wiadomo
główne zagrożenie pochodzi z drobnoustrojów zawartych na powierzchni
martwych owadów. Właśnie te mikroorganizmy najłatwiej ulegają
uwolnieniu i są w ciągłym kontakcie z otaczających ich powietrzem. W
przypadku, gdy używano inne metody oznaczania w/w rezultaty były wyższe
o współczynnik 100.
4.3 Wnioski
W oparciu o przedstawione w tabeli wyniki można wyciągnąć 2 wnioski:
-
Po pierwsze: poprzez umieszczenie w tacce zbiorczej świetlówki UV-C
można obniżyć zakażenie mikrobiologiczne 20 do 30 razy.
Nie jest zarazem możliwe zapewnienie w 100% sterylnych warunków wokół
lamp owadobójczych, ale można osiągnąć poziom redukcji 95% a nawet
więcej.
Podczas czyszczenia, konserwacji i obsługi pułapek na owady
zanieczyszczenie mikrobiologiczne otoczenia gwałtownie wzrasta. W tym
przypadku również stosowanie promieniowania UV-C w znacznym stopniu
obniża to zagrożenie mikrobiologiczne.
Porównując to w skali logarytmicznej prosty zabieg umieszczenia
świetlówki UV-C w zbiorczej tacce pozwala na zredukowanie zagrożenia o
więcej niż 1 i 1/3 dekady. Taka mała i tania modyfikacja daje wymierne
rezultaty w zakresie redukcji zanieczyszczenia mikrobiologicznego
powietrza.
-
Po drugie urządzenie z lepem posiada lepsze wyniki czystości
mikrobiologicznej niż modele z siatką rażącą Zastosowanie w tym
modelu świetlówki UV-C z pewnością poprawiłoby rezultaty
mikrobiologiczne.
5. Plan całkowitej eliminacji owadów
5.1 W jaki sposób możemy opracować aktywny system łapania owadów
latających
Owady latające należą do problemów z grupy 24h/dobę i 365
dni w roku. Aby opanować ten problem potrzeba opracować schemat
działania, którego celem będzie złapanie jak największej liczby owadów
w jak najkrótszym czasie.
Proszę pamiętać o tym, iż: mucha, która zetknie się tylko raz z
produktem spożywczym powoduje nieodwracalne szkody. Dlatego ważnym jest
dokonanie prawidłowej oceny warunków, aby zapobiec możliwości kontaktu
owada z produktem tj: otwarta Żywność lub inne miejsce wrażliwe na
zanieczyszczenia mikrobiologiczne. W tym celu musi być opracowany
„program eliminacji owadów”
Podstawy – wytyczne programu:
- Eliminacja liczby much w pomieszczeniach do poziomu zerowego, w jak
najkrótszym okresie czasu oraz wprowadzenie systemu monitorowania, aby
kontrolować te założenia i wykonać dodatkowe pomiary, jeśli jest taka
potrzeba.
Zadania docelowe:
- Redukcja zanieczyszczenia mikrobiologicznego z martwych owadów w
pułapkach na owady. Każdy insekt może przenosić na sobie do 9,000,000
mikroorganizmów, które to stanowią realne zagrożenie a nie same owady.
Poznaj muchę Musca domestica
5.2 Metody wabienia much ( w zależności od ich ważności)
- 1) promieniowanie świetlne UV-A i kolor zielony
- 2) przywabia ze feromonowe płciowe
- 3) przywabiacze o zapachu Żywności
- 4) przywabiacze do składania jaj
- 5) obszary do wylądowania i odpowiednie zapachy
- 6) światło słoneczne
- 7) obszary o tem 27,4oC
Urządzenia firmy POMEL łączą w sobie większość w/w cech a także kilka
innych, które są zawarte w opracowaniach inżynierskich elementów
obudowy pułapek.
5.3 Zastosowanie wszystkich możliwości wabienia much
- minimalizacja elementów przywabiających w budynku tj. zsypy na odpady
i inne źródła wabienia
- oczyszczenie obszarów gdzie występuje potencjalna możliwość dla owada
do spoczynku przed rozpoczęciem poszukiwań wejść do budynku
- Wyłapanie ich bezzwłocznie po przedostaniu się do budynku przy użyciu
wabików zapachowych i powierzchni do lądowania
- Wyłapanie ich jak najszybciej po wejściu do pomieszczeń za pomocą jak
najskuteczniejszego wabienia UV
- Użycie wszystkich możliwych metod zastosowania przywabiaczy
zapachowych, aby zagłuszyć inne zapachy restauracji
- W ostateczności użyć światła słonecznego jako środka wabiącego
Skuteczny program walki z owadami nie może opierać się tylko na jednym
rodzaju wabienia.
5.4 Zasady zabezpieczenia pomieszczeń przed muchą domową
5.4.1 Zasady zabezpieczenia przed wlatywaniem owadów
Muchy nie wlatują do pomieszczeń przez wszystkie otwory jednakowo. Na
przykład:
-
Drzwi/okna w pobliżu zewnętrznych źródeł „wabienia” (składowiska
odpadków) są najbardziej narażone na owady
- Drzwi/okna/przewody wentylacyjne, przez które wydostają się zapachy
są w drugiej kolejności narażone na owady
-
Drzwi/okna, które są często otwierane i zamykane są trzecim w
kolejności elementem narażenia na owady
-
Drzwi/okna po stronie słonecznej przyciągają więcej owadów
- Inne pozostałe otwory powinny być również rozważane jako potencjalne
źródła przedostawania się owadów
Nie wszystkie muchy są przywabiane jednakowo przez te same stymulatory.
Na przykład:
- Osobniki męskie są bardziej przyciągane przez feromony płciowe niż
osobniki Żeńskie
- Muchy „głodne” są bardziej czułe na zapachy Żywności niż muchy
najedzone
-
Muchy najedzone są bardziej czułe na światło niż na zapachy
-
Starsze osobniki są bardziej zainteresowane przerabiaczami
płciowymi niż jakimikolwiek innymi
- Starsze owady są bardziej przyciągane przez obszary do lądowania
(szukanie towarzysza)
- Muchy stają się mało aktywne w nocy, nawet przy załączonym świetle
-
Pułapki na owady są skuteczniejsze w dzień niż w nocy
5.4.2 Zapobieganie przedostawaniu się muchy do pomieszczeń
Punkty przedostawania się muchy do pomieszczeń
-
Otwarte drzwi (zarówno główne jak i boczne)
-
Otwarte okna i przeciągi
-
Wyciągi, czerpnie i kominy ścienne i dachowe
-
Szczeliny wokół drzwi i okien
Sposoby mechanicznego uszczelnienia
· Drzwi powinny posiadać dobre uszczelki (zarówno boczne jak i górne)
jakkolwiek jest to tylko jednym z elementów zapobiegania przedostawaniu
się owadom
· Okna i drzwi powinny być ciągle zabezpieczane za pomocą siatek
ochronny i kurtyn
-
Należy zminimalizować możliwości przeciągów
· Wyloty wyciągów i kominów powinny być zabezpieczone metalową siatką
5.4.3 Wzorce zachowania się muchy podczas przedostawania się do
budynków
DEFICO przeprowadziło szereg badań dotyczących zachowania się much w
czasie przedostawania się wnętrza budynków poprzez otwory okienne i
drzwiowe. W czasie testów stwierdzono, iż niemożliwym jest całkowite
wyłapanie wlatujących much za pomocą lepów, gdyż wlatują one otworami i
unikają pułapek lepowych, jeśli postrzegają je jako element wejścia.
Ostatecznie zastosowano obserwacje wizualne ich zachowania.
Do budynków niewydzielających silnych woni, większość much wlatuje
poprzez drzwi i okna kierując się do góry a następnie w lewo lub prawo.
Jednakże występujące silne zapachy w pomieszczeniach powodują, iż owady
kierują się w kierunku ich źródła (nawet, jeśli lecą z prądem
powietrza). W większości przypadków przyczyną problemów z muchami są
silne zapachy (restauracje, zakłady spożywcze, mleczarnie,
przechowalnie). W niektórych sytuacjach zapachy mogą pochodzić z wielu
źródeł, co powoduje, iż muchy nie mogą skierować się do źródła.
Najczęściej jednak zapachy są roznoszone wraz z prądem powietrza, co w
wielu wypadkach powoduje, iż muchy po przedostaniu się do pomieszczenia
kierują się natychmiast ku górze.
Badania DEFICO wskazują, iż najważniejszą cechą zachowania się much po
przedostaniu się do budynku jest ich potrzeba szybkiego znalezienia
miejsca do wylądowania. Przy wlatywaniu do pomieszczenia większość z
much rozgląda się za płaskim miejscem do wylądowania. Jeśli w dodatku
miejsce to wydziela zapach kojarzący się z jedzeniem to tym bardziej
będą one skłonne odpocząć na jego powierzchni. Typowym przykładem tego
zachowania jest zaobserwowana skłonność much do zatrzymywania się na
obrzeżach drzwi i okien wewnątrz pomieszczeń.
5.4.4 Krytyczne punkty pierwszych 2 godzin złapania muchy zanim zostaną
zaobserwowane publicznie
Pierwsze 2 godziny w pomieszczeniach niepublicznych
Znaczenie 2 godzinnego czasu do kontroli – „złapania” muchy:
Pierwszym elementem branym pod uwagę przy opracowywaniu nowych modeli
pułapek przez firmę DEFICO jest zwiększenie szansy „złapania” owada w
ciągu 2 pierwszych godzin po przedostaniu się do budynku. Muchy są
najbardziej podatne na czynniki wabiące i stymulatory w ciągu 2 godzin
działania. Gdy po raz pierwszy dostaną się do budynku szukają
pożywienia lub partnera. W otoczeniu zewnętrznym wydaje się, iż jest to
bardzo łatwe ze względu na mnogość dostępnych źródeł pożywienia.
Jednakże w rzeczywistości dla muchy jest bardzo trudno znaleźć
odpowiednie źródło czy też partnera. Aby zapewnić sobie przetrwanie i
spełnić potrzebę rozmnażania, muszą starać sobie znaleźć źródło
pożywienia. I dlatego muchy wlatujące do pomieszczeń są bardzo
wyczulone na oferowane im sygnały.
Dopiero po 2 godzinach mucha staje się mniej czuła na zewnętrze
stymulacje i staje się bardziej letargiczna.
Dlatego tak ważnym jest, aby mieć przygotowaną koncepcję, która zawiera
jak najwięcej jak to możliwe czynników stymulujących muchę. Ponieważ
największą wartość maja pułapki świetlne, dlatego większość ze
stosowanych na świecie pułapek opiera się na świetle jako czynniku
wabiącym. Nowe pułapki świetlne DEAL łączą kilka czynników wabienia
much: światło a ponadto atraktanty zapachowe - feromony oraz idealne
powierzchnie do lądowania dla owadów. Użycie tych 3 elementów razem
powoduje, iż nasze modele maja wyższy procent złapanych owadów w ciągu
pierwszych 2 godzin. Każda mucha jest przyciągana światłem o różnej
porze – w zależności od tego czy jest syta, czy ma partnera, w
zależności od pory dnia czy pory roku. Tak samo ma się z ich symulacją
zapachową. Główną przyczyna, iż mucha wlatuje do pomieszczenia jest
przyciąganie jej wonią, co powinno doprowadzić ją do źródła pożywienia.
Dlatego ważnym jest włączenie do systemu pułapek stymulatorów
zapachowych.
Przywabiacze zapachowe – feromony mogą dobrze konkurować z silnymi
zapachami pożywienia, ponieważ są wyraźnie odmienne i umiejscowione
centralnie (w różnych pułapkach). Ważnym jest również, aby zastosowane
wewnątrz pomieszczeń akraktanty nie były odstraszające i wyczuwalne
zarówno dla pracowników jak i ogólnie.
Wszystkie nasze pułapki na owady są tak zaprojektowane, aby przyciągać
owady do wylądowania nawet, jeśli nie działają inne czynniki wabiące.
Na przykład zostały zastosowane specjalne wzory i kolory, które
optymalizują zachowanie owada w zakresie lądowania. Te powierzchnie
lądowania zdają najlepiej egzamin, jeśli rozważy się odpowiednie
umieszczenie pułapek w pomieszczeniu. Na przykład miejsca spokojne o
wolnym ruchu powietrza są naturalnym miejscem spoczynku much. Pułapki o
odpowiednio zaprojektowanych powierzchniach lądowania umieszczone w
tych miejscach wyłapią większą liczbę owadów. Kolejnym ważnym
czynnikiem jest wysokość i umiejscowienie pułapek w
„strefach postrzegania” gdzie muchy przemieszczają się z jednego
miejsca do drugiego.
5.4.5 Zastosowanie innych modeli pułapek
Wewnątrz niepublicznych pomieszczeń powinno się zastosować jak
najwięcej metod prewencji przeciw owadom. Nasza firma oferuje
najbardziej zaawansowane i najbardziej efektywne pułapki świetlne,
jakie są na rynku. Zawierają one bardzo skuteczne nieszkodliwe dla
ludzi przywabiacze feromonowe.
5.4.6 Zatrzymanie muchy domowej Pierwsze dwie godziny w pomieszczeniu
Aby zapobiec przedostawaniu się muchy do pomieszczeń powinno się
zastosować jak najwięcej dostępnych metod ochrony: od zastosowania
siatek aż do pułapek na owady.
Nieważne czy owady przedostają się z zewnątrz czy też sąsiednich
pomieszczeń dostępne urządzenia powinny wykazać się wyłapaniem
maksymalnej liczby much w ciągu 2 pierwszych godzin.
W pomieszczeniach publicznych ważnym jest, aby nikt nie widział
latających owadów: np. much, ale również nie rozpoznawał zastosowanych
urządzeń jako pułapki owadobójcze.
Pułapka świetlna DEFI jest zaprojektowana do zastosowania zarówno w
pomieszczeniach publicznych jak i niepublicznych. Jakkolwiek z wyglądu
nie prezentuje się jak pułapka na owady, to jednak jest skutecznym
urządzeniem łączącym dwa czynnik wabiące.
5.4.7 Zagrożenia ze strony pułapek rażących Dlaczego nie zastosować pułapki
rażącej?
Wielu użytkowników zaprzestało używania pułapek rażących na owady z powodu
zamieszania „z eksplodującymi elementami owadów” a także w związku z
bezpieczeństwem wokół stref przetwarzania Żywności.
Jakkolwiek wytyczne HACCP nie wykluczają tej metody walki z owadami, to
jednak fakt, iż części owadów „wybuchają” na siatce rażącej są jest
poważnym i realnym zagrożeniem. Wiedząc, jakie są wytyczne HACCP pułapki z
siatką rażącą powinny być dostrzegane jako elementy krytyczne i z związku z
tym nie powinny być stosowane w wielu przypadkach.
Defico zaleca, aby urządzenia te stosować jedynie w pomieszczeniach gdzie
nie ma bezpośredniego kontaktu z produkcją, przygotowywaniem czy
spożywaniem artykułów spożywczych. Prawdą jest także fakt, iż klasyczne
urządzenia z siatka rażącą pozwalają pewnej części owadów(w tym nawet
oszołomionym) uciec. Z tego powodu jest większość zaleceń, aby używać je
wokół pomieszczeń przechowalniczych. Nasze wytyczne mówią o używaniu
pułapek rażących min 30cm od linii produkcji Żywności na każde 30cm
wysokości jej montażu. Inaczej mówiąc, jeśli góra pułapki jest na wysokości
2,2m to powinno się zachować bezpieczną odległość o promieniu 2,2m od stref
przygotowywania, produkcji czy też spożywania Żywności.
6. Aspekty widoczności pułapek
6.1 Porady jak montować pułapki świetlne
Co do poprawności montażu pułapek można by napisać całą książkę na ten
temat. Niekończąca się lista zaleceń powoduje jedynie zamieszanie wśród
sprzedawców i techników. Poniżej zamieszczamy kilka podstawowych i prostych
uwag:
1. Im niżej tym lepiej (owady dzienne potrzebujące silnego impulsu
świetlnego wolą przebywać bliżej posadzki, czyli tam gdzie mogą znaleźć
źródło pożywienia. Natomiast owady nocne latają wysoko i są łatwiej
przyciągane do światła). Trzeba mieć jednocześnie na uwadze, iż pułapki z
siatką rażącą powinny być instalowane powyżej zasięgu ramienia.
2. Pułapki trzeba montować z dala od otworów okiennych i drzwiowych, gdyż
byłyby one elementem wabiących owady z zewnątrz
3. Należy je montować tak, aby emitowały minimalną ilość światła na ściany
i sufit, szczególnie, jeśli na ścianach są inne źródła światła lub elementy
odblaskowe.
4. Pułapki montować tak, aby były widoczne z każdego miejsca pomieszczenia.
5. Pułapki montować tak, aby były zwracały uwagę owadów wlatujących do
budynku / pomieszczenia.
6. Jako miejsce montażu należy wybierać miejsca o wolnym przepływie
powietrza (rogi pomieszczeń) a unikać miejsc bezpośrednio naprzeciw
urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.
7. Mając do wyboru wybierać pomieszczenia cieplejsze o temperaturze
otoczenia 27,4oC
8. Nigdy nie montować pułapek za zewnątrz budynków
Ogólnie biorąc nie ma idealnego miejsca montażu pułapek na owady w dowolnym
budynku. Należy znaleźć miejsce praktyczne spełniające jak najwięcej z w/w
wymagań. Jeśli waszym zdaniem nawet najlepsza lokalizacja nie przyniesie
oczekiwanych efektów, to nie wahajcie się dodać jednego dodatkowego
urządzenia do niezabezpieczonych pomieszczeń.
Grudzień 2001r